Abhiniveśā: Hayata Tutunmak/Yapışmak, Ölüm Korkusu
Abhyāsa: Uygulama, Çalışma.
Agamā: Kutsal Metinlerle Beyan.
Ahaṃkāra: Ayrıksı Benlik.
Ahaṃkāra: Ayrıksı, göreceli Benlik.
Ahimsā: Zarar vermemek, incitmemek.
Aṅgam: Uzuv. Basamaklar, yöntemler.
Anumana: Çıkarsama.
Aparigrahā: Biriktirmemek, İstiflememek. Gereğinden fazlasını almamak.
Asamprajñāta: Biliş-Ötesi.
Āsana: 1) Duruş, Poz, oturuş. (Hatha Yoga Pradipika’ya göre)
2) Oturuş. Meditasyonda bedenin aldığı oturma formu. (Yoga Sūtralar’a göre)
Asmitā: Ayrıksı Benlik algısı.
Asteya: Çalmamak.
Ātman: “Özben, Öz, kişinin varlığının saf sebebi, kendine içkin olan, kişide mevcut olan Bilinç” olarak da çevrilebilir. Ātman, kişisel kimlik olarak ortaya çıkan etiketler ve sıfatlar ile tanımlanan ben kavramından, yani bireysel ve ayrıksı benlikten (ego), kendine özgülükten ve şahsiyetten farklı olarak, Benliğin en üstün ve öncül biçimidir. Upanişadlar'a göre ātman evrenin nihai mevcudiyeti evrensel Bilinç olarak da çevrilen Brahman yani Mutlak ile özdeş ve eştir.
Avidyā: Cehalet.
Bhagavad: Tanrı’nın. Bhagavan’a ait olan.
Bhagavan: Tanrı. Mutlak’ın kendisi. Efendi. Yüce.
Bhakti Yoga: “Teslimiyet, adanmışlık yolu”. Trimārga olarak veya “Yoga’nın Üç Yolu” olarak bilinen klasik yoganın Karma Yoga ve Jñāna Yoga'yı da içeren üç türünden birisidir.
Brahma (Brahmaji): Hint mitolojisinde Mutlak’nın üç sureti olarak kendini gösteren ilk kuvvet. Bu üç suret, Brahmā (yaratıcı), Viṣṇu (sürdürücü) ve Śiva'dır (yok edici). Temsil ettikleri üç evrensel ilke, yaratmak, yaşatmak ve yok etmektir. Her biri aynı Yüce Güç’ün, Mutlak’ın farklı çehreleri, suretlerdir.
Brahmaçarya: Cinsel Enerji Kontrolü.
Brahman: “Genişlemek” anlamına gelen bṛh kökünden türemiştir. Brahman, Nihai Gerçeklik, Mutlak, varoluşun evrensel ilkesi, Mükemmel’den daha Mükemmel olan, Yüce, Mutlak, Her şeyi Kapsayan anlamlarına gelir. Mevcudiyeti kendinde saklı olan, sebebi başka bir yerde olmayandır.
Brahmāna: 4 farklı mizaçtan, manevi liderler, ruhban sınıf, felsefeciler, öğretmenleri kast eden ilk sınıf.
Buddhi: Zeka, Ayırt Etme Yetisi.
Çitta: Zihinsel Alan. İçerisinde Manas, Buddhi, Ahamkāra’yı barındırır.
Dāna: Hayır işleri, zekat vermek, maddi yardımda bulunmak.
Darśana: Felsefi Görüş, Okul.
Dhāraṇā: Odaklanma.
Dharma: Erdem. Görev, dürüstlük, ilahi düzen, mükemmel işleyiş, “Tutmak, yerleşik kılmak, desteklemek” anlamlarına gelen dhr kökünden türemiştir. Kelime anlamı “bir arada tutan” demektir. Kişinin dharma'sını veya görevini izlemesi bütünsel anlamda mükemmel düzenin kendini ortaya sunmasına vesile olacağı için özgürlüğe giden yoldur.
Dhyānā: Yoğunlaşma, Meditasyon.
Duḥkha: Acı. Istırap.
Dveṣa: Nefret, İstememek, Hoşlanmamak
Ekāgra: Tek nokta odaklılık.
Guṇa: Nitelik.
Īśvara: Tanrı, en Yüce, Efendi. Brahman’ın zihin ile idrak edilebilir olan formu. Brahman ise Mutlak olarak dil ve zihin ötesinde olan.
Jīva: Yaşayan ve kendini beden, nefes, zihinsel alan ile özdeşleştiren kişi.
Jñāna Yoga: “Nyana Yoga” olarak telaffuz edilir. Bilgi yoluyla birleşmeye, yani Yoga haline ulaşmaya verilen isimdir. Yöntem olarak zekâ ile sorgulamak, felsefe ile araştırmak ve tefekkür etmeyi kapsar. Bhakti Yoga ve Karma Yoga ile birlikte Trimārga'dan yani Yoganın Üç Yolu'ndan biridir.
Jñāna: Bilgi. Hikmet. İrfan.
Jñānendriya: Duyu Organları (Görme, İşitme, Tat alma, Koklama, Hissetme). Sırasıyla göz, kulak, dil, burun, deri.
Kaivalya: Nihai Teklik/Birlik.
Karma Yoga: Karma “eylem”, Yoga “birleşmek” sözcüklerinden oluşarak eylem ile birliği, birleşmeyi araştıran yoldur. “Eylem yogası”, “göreve adanmak” gibi çevirilerde yapılabilir. Bhakti Yoga ve Jñāna Yoga ile birlikte Trimārga'dan yani Yoganın Üç Yolu'ndan biridir.
Karma: “Yapmak, etmek, eylemek” anlamlarına gelen KṚ kökünden türemiştir. Şu anlamları kapsar: “Eylem, yöntem, hareket, sebep-sonuç”.
Karmendriya: Eylem Organları (Hareket etme, Yakalama, Konuşma, Üreme, Dışkılama). Sırasıyla ayaklar, eller, dil, üreme organları, anüs.
Karuṇā: Şefkat, merhamet
Kleśa: Acıya sebep olan beş engel.
Kriyā: Eylem Yolu. Tapas, Svadhyaya, İşvara Pranidhana uygulamalarını kast eder.
Kśatriya: 4 farklı sınıftan, savaşçı ve yönetici sınıfı.
Mahā-videha: Büyük yeminler. Yama’yı kast eder.
Maitrī: Arkadaşça, Sevecenlik.
Manas: Zihin. Duyulardan gelen verileri toplayan, organize eden ve işleyen meleke.
Megha: Bulut, Sağanak Yağış.
Moha: Yanılgı.
Mokṣa: Özgürleşme. Kurtuluş. Samsara’dan çıkmak.
Mudita: Memnuniyetle, tatminle
Nādi: Enerji kanalı.
Nidrā: Uyku.
Nirbīja: Tohumsuz. Karma tohumunun kalmadığı hal.
Nirodha: Dindirmek, sonlandırmak.
Nirvicāra: Soyut-ötesi Meditasyon.
Nirvitarkā: Fiziksel-farkındalık ötesi Meditasyon.
Niyama: Kişisel Kurallar. Yapılması gerekenler.
Pāpa: Erdemsiz Davranış. Acı getiren Karma.
Phalā: Meyve. Eylemlerin Sonuçları.
Prajñā: Bilgelik, idrak edilmiş Bilgi. Ayirt etme yetisi ile gelen bilgi. İrfan.
Prakṛti: Saf Madde, Doğa.
Pramāna: Doğru Bilgi.
Prāṇa: Yaşam Enerjisi.
Prāṇāyāma: Nefes Kontrolü Çalışmaları. Prana Genislemesi.
Praṇidhānā: Teslimiyet, adanma.
Pratyāhārā: Duyuların içe çekilmesi, soyutlanma.
Pratyakṣa: Doğrudan, dolaysız algı. Beş duyu ile direkt elde edinilen bilgi.
Punya: Erdemli Davranış. Keyif getiren Karma.
Puruṣa: Saf Bilinç. Zat, saf Özne.
Rāga: Tutunma, Arzu, İstek
Rajas: Yanılsama. Hareket. 3 Guna’dan biri. Hırs, kıskançlık, öfke, arzu olarak kendini gösteren Nitelik.
Sabīja: Tohumlu. Karma tohumlarına hala sahip olunduğunu ifade eder.
Sādhana: Yol, Yöntem. Samadhi’ye taşıyan yol.
Samādhi: Meditasyon’un nihai, tam aşaması.
Samāpatti: Birleşme, Netleşmiş Odaklanma.
Sāṃkhya: Yoga Felsefesi’nin öncülü felsefe sistemi. Madde-Bilinç ekseninde Felsefi görüş sunan ekol.
Samprajñāta: Biliş-İçeren
Saṃsāra: “Daima bir arada, bitmeyen döngü, akış” anlamlarına gelir. “İçinden geçmek” anlamına gelen samsṛi kökünden türemiştir. Sürekli hareketin, dalgalanmanın ve değişimin dünyası, var oluş, süregelmek anlamlarında kullanılır. Aynı zamanda yaşam ve ölüm okyanusu, acı-haz döngüsü, zamanın tekerleği olarak da kullanılmaktadır.
Saṃskāra: Bilinçaltı İzlenimleri, karmik tohumlar.
Saṃyama: Dhāraṇa, Dhyānā ve Samādhi’nin üçünün birden uygulanması.
Sannyāsin: “Nyasa”, terk etmek, “tamamen” anlamına gelen SAM ön eklerinden türemiştir. Bir sannyāsin, belirli bir gurunun veya manevi rehberin öğrencisi, dünya mallarından vazgeçmiş münzevi, zahit veya keşiştir. Tasavvuftaki “ölmeden önce ölmek” mertebesini almış bir kişiyi temsil eder.
Santoṣa: Hoşnutluk.
Śastra: Yazıtlar. Veda’ları kasteder.
Sattva: Saflık, Aydınlık. 3 Guna’dan biri. Denge, Aydınlık, keskin zeka olarak kendini gösteren Nitelik.
Satya: Doğruluk, Dürüstlük.
Śauça: Temizlik, Arınmak.
Saviçara: Soyut-Farkındalıklı Meditasyon.
Savitarka: Fiziksel-Farkındalıklı Meditasyon.
Smṛtti: Hafıza.
Śraddhā: İnanç.
Sthira: Sabitlik.
Śudra: 4 farklı mizaçtan en alt sınıf, hizmetkar sınıf.
Sukha: Mutluluk, Keyifli Hissetme.
Sūtra: Özdeyiş, aforizma. Kısa, anlamı en net şekilde ifade eden dizeler.
Svādhyāya: Çalışmak. Gerçek Benlik’i anlatan yazıtları çalışmak.
Tamas: Karanlık. Atalet. 3 Guna’dan biri. Uyku, tembellik, kör inanç, zarar verme olarak kendini gösteren Nitelik.
Tanmātra: İnce/Latif Özellikler.
Tapas: Nefis Terbiyesi. Kişinin kendine meydan okuduğu, sınırlarını aşmaya götüren
Upekṣanā: Anlayış, hoşgörü. Kayitsiz kalmak.
Vairāgya: Tutunmama/Bağlanmama, Arzudan Azade Olmak.
Vairāgya: Tutunmama/Bağlanmama, Arzudan Azade Olmak.
Vaiśya: 4 farklı mizaçtan ticaret, tarım, hayvancılıkla uğraşan tüccar sınıfı.
Veda’lar: “Bilmek” anlamına gelen vid kökünden türemiştir, anlamı “bilgelik, bilgi, kutsal yazıt, törensel bilgi” anlamlarına gelir. Vedalar; śruti yani “sözlü aktarımla gelen yazıtlar” olarak bilinir. 4 adettir: 1. Rig Veda: Bilgeliğin İlahileri, insanların varoluşunun anlamını ve dünya ile işbirliklerini konu edinir. 2. Yajur Veda: Kutsal Ayinler, törenlerin en çok rituelistik yönüne önem verir ve anlatır. 3. Sāma Veda: Ayinsel İlahiler, dualar, kutsal şarkılardan oluşur. Müziğin, kişinin farkındalığını Saadet ve Mutlak Bilinç mertebelerine yükseltmesinde nasıl yardım etiğini anlatır. 4. Atharta Veda: Kötülüğün, hastalıkların vb. yok edilmesini sağlayan formüllerdir. Alternatif tıp sistemi olan Āyurveda
Vedānta: Veda’ların son kısmına verilen felsefi öğretinin adı. Kitapları Upanişad’lar olarak bilinir. Teklik ya da Birlik felsefesi olarak tanımlanan, Kişinin Mutlak ile aynı ve özdeş olduğunu söyleyen öğreti.
Vibhūti: Özel Yetiler, Kerametler, Doğaüstü mistik güçler.
Vikalpa: Sozel yanilsama, karşılığında bir nesne olmayan kavram.
Viparyaya: Yanlış Bilgi.
Vīrya: Yaşam gücü.
Viśvarūpa: Evrensel Form.
Viveka-Khyater: Nihai Ayırt etme yetisi
Vṛtti: Zihinsel alandaki Fonksiyonlar, Hareketler.
Yajñā: İbadet, kurban, adak, sunuş. Vedik zamanlarda özellikle ateşle yapılan ritüeller, ibadetler. Genellikle dünyaya dair arzular, bolluk, bereket vs. tüm amaçlar adına yapılabilir.
Yama: Yapılmaması Gerekenler, Toplumsal Kurallar.
Yoga: Yoga Sutra’lar özelindeki tanımı ile “Samadhi” Hali. Zihnin Asamprajnata Samadhi haline ermesi. Ardindan ise Viveka Khyatir (ayirt etme yetisi) ile Puruşa’nın Prakriti’den ayrılması, saflığında ve tekliğinde kalması ile Kaivalya (Nihal Teklik, ozgurlesme) gelir.